Książka "Pamiętniki Hadriana" to owoc jednego z najbardziej ambitnych projektów literackich, jakie kiedykolwiek widziałem. W wieku dwudziestu lat Marguerite Yourcenar postanowiła napisać życie cesarza Hadriana. Przez pięć lat pracowała nad tym zadaniem, po czym zniszczyła rękopis i wszystkie swoje notatki. Przez następne półtora dekady kilkakrotnie wracała do tego pomysłu, za każdym razem przyznając się do porażki. W końcu, będąc już na początku swoich czterdziestych lat, znalazła metodę, w którą mogła uwierzyć, którą opisuje jako "połowę historii, połowę magii": przez kilka lat systematycznie przemieniała się w naczynie na ducha dawno zmarłego cesarza. Przeczytała każdą książkę, która jeszcze istniała i która go wspominała lub którą on mógł czytać. Odwiedzała miejsca, które odwiedził, i dotykała posągów, których dotykał. Każdej nocy starała się wyobrazić, że jest Hadrianem i spędzała godziny na szczegółowym opisywaniu tego, co mógł widzieć i czuć. Była wysoce świadoma wszystkich pułapek z tym związanych i użyła swoich znaczących umiejętności, aby usunąć siebie z tego procesu; "nie chciała parować na lustro". Zebrała dziesiątki tysięcy stron notatek i wstępnych szkiców, z których niemal wszystkie spaliła. Ostateczny wynik, pamiętniki, które Hadrian mógłby skomponować na łożu śmierci, ale nigdy tego nie zrobił, reprezentuje destylowaną esencję tego procesu i jest unikatowy w moich doświadczeniach. Język jest pięknym i wysoko stylizowanym francuskim, który bardzo przypomina łacinę; kadencje są łacińskie, a każde słowo, którego używa, pierwotnie pochodzi z łaciny lub greki. (Efekt ten musi być trudny do naśladowania w tłumaczeniu na język nieromanski). Światopogląd jest przez cały czas taki, jak w II wieku n.e. Iluzja, że Hadrian mówi do ciebie bezpośrednio, jest niezwykle przekonująca. Hadrian wyłania się jako wielki człowiek. Z podbojem Mezopotamii przez Trajana tuż przed jego wstąpieniem na tron, Imperium osiągnęło swój szczyt; rzeczywiście, było już teraz wyraźnie nadmiernie rozciągnięte i zagrożone upadkiem. Trudne zadanie Hadriana polegało na stabilizacji go w miarę możliwości i utrzymaniu coraz bardziej niepewnego pokoju, i udało mu się na tyle dobrze, że przetrwało kilkaset lat więcej po jego śmierci. Opisuje swoją pracę z umiarkowaną pasją, ani nie chwaląc się swoimi sukcesami, ani nie rozpaczając z powodu swoich okazjonalnych straszliwych porażek; Druga Wojna Żydowska miała miejsce pod koniec jego panowania, co skutkowało zniszczeniem Judei i rozproszeniem całego narodu żydowskiego. Jest szczery w opisie swojego życia prywatnego, a opis Yourcenar tragicznego związku z Antinous jest prawdopodobnie największym osiągnięciem książki. Hadrian, który jak większość swojej klasy był promiskuitycznie biseksualny, bierze jako kochanka czternastoletniego chłopca. Relacja, podobnie jak wszystko inne w książce, jest przedstawiona całkowicie w kontekście kultury Hadriana i byłem w stanie zaakceptować ją jako taką. To niezwykle poruszające; nawet jeśli jesteś absolutnym władcą znanego świata, jesteś tak samo bezbronny wobec miłości jak wszyscy inni. Gdy Antinous popełnia samobójstwo krótko przed swoimi dwudziestymi urodzinami, Hadrian zbyt późno zdaje sobie sprawę, że jest miłością jego życia. Jego stoicka filozofia i silne poczucie obowiązku pozwalają mu funkcjonować, ale od tego momentu tęskni tylko za uwolnieniem. To szczęśliwe, że co jakiś czas świat na krótką chwilę zyskuje mężczyznę takiego jak Hadrian lub kobietę taką jak Yourcenar. Przeczytaj tę książkę, a poczujesz się zainspirowany, by być lepszą osobą.