Tyfus. Straszliwa choroba przenoszona przez wszy. Powoduje halucynacje, potworne bóle głowy, wysoką gorączkę. Często kończy się śmiercią. Niemcy tyfusu bali się panicznie. Dlatego, gdy dopadł niemiecką armię na froncie wschodnim, zażądali pomocy wybitnego polskiego biologa Rudolfa Weigla.

Przez całe dwudziestolecie międzywojenne profesor pracował nad pierwszą szczepionką na tyfus, stosując nowatorską, ale niebezpieczną metodę: w procesie produkcji wykorzystywano wszy, a do ich karmienia – ludzi. Wysoka skuteczność techniki Weigla, uznanej i podziwianej na całym świecie, oraz strach przed zarazą spowodowały, że Niemcy szczególnie chronili jego laboratorium w okupowanym Lwowie. Weigl wykorzystał sytuację i zatrudnił wielu przedstawicieli lwowskiej inteligencji – matematyków, pisarzy, lekarzy i filozofów, chroniąc ich przed zagładą. Zespół laboratorium nielegalnie wysyłał szczepionkę do gett w polskich miastach, równocześnie produkując litry osłabionej surowicy dla Wehrmachtu.

Wśród naukowców zatrudnionych przez Weigla znalazł się także Ludwik Fleck, utalentowany immunolog żydowskiego pochodzenia. Nie udało się go uchronić przed wywózką. Trafił do Buchenwaldu, gdzie zmuszono go do produkcji szczepionki na potrzeby wojska. Fleck ryzykował życie, szczepiąc najbardziej zagrożonych więźniów obozu.
Rudolf Weigl i Ludwik Fleck po wojnie kontynuowali karierę naukową.

„Skoro po Auschwitz nie może istnieć poezja, to czy może istnieć czysta nauka lub medycyna? W tej znakomitej i poruszającej książce Arthur Allen opowiada niezwykłą historię badań naukowych prowadzonych w budzących przerażenie warunkach. Wśród występujących tu fascynujących postaci spotykamy Ludwika Flecka, jednego z wielkich ojców założycieli socjologii nauki, który zmuszony był działać wśród ludzi, stawiających znak równości między wszami i chorobą a narodem i jego eksterminacją. Niezapomniana książka.”

George Makari

dr Paul A. Offit

Nathan Guttman

dr Walter Orenstein