„WYKLUCZENI”. Ludzie marginesu w kinematografii światowej

ZBIÓR STUDIÓW POD REDAKCJĄ MACIEJA KOWALSKIEGO i TOMASZA SIKORSKIEGO

To drugi tom z cyklu Film. Historia i konteksty. Tytułowi „wykluczeni” to ludzie marginesu politycznego (ideologicznego), społecznego i ekonomicznego: „szpiedzy”, „mordercy”, chuligani, dzieci z „enklaw biedy” (miejskich gett), „ludzie bez głosu i reprezentacji”, przegrani, wydziedziczeni, zdegradowani, sponiewierani przez los, stygmatyzowani, mentalnie zdyskredytowani, zbędni i przeklęci. Jednym słowem, wszyscy niechciani („obcy”), obecni tak w zachodnich, stabilnych demokracjach, jak i w systemach totalitarnych. Ale to także ludzie żyjący „na krawędzi”, stąd dysponujący szerszą perspektywą spojrzenia na rzeczywistość ich otaczającą, jak tego chce Robert Ezra Park. Bardziej racjonalni i niezależni w ocenach i poglądach. Paradoksalnie człowiek marginesu jest zawsze „bardziej cywilizowanym”.

W tomie tym znajdziemy teksty:

- Jolanta Mysiakowska–Muszyńska (Warszawa), „Szpiedzy”, „współpracownicy gestapo”, „mordercy” — wizerunek oskarżonych w procesach politycznych w świetle Polskiej Kroniki Filmowej (1945–1953);
- Tomasz Sikorski (Szczecin), Problem chuligaństwa w „czarnej serii” polskiego dokumentu (1955–1959);
- Waldemar Potkański (Szczecin), Wykluczeni bohaterowie pierwszej rewolucji proletariackiej z 1905 r. na kanwie filmu Tomasza Wiszniewskiego „Kanalia” z 1990 r.;
- Piotr Kurpiewski (Gdańsk), „Jesteś ludzkim ścierwem” — wykluczenie polityczne i społeczne w filmach historycznych Wojciecha Smarzowskiego;
- Piotr Wiertelak (Ostrów Wielkopolski), Między Olimpem a padołem. Studium psychologiczne Jana Himilsbacha;
- Joanna Dobrowolska (Warszawa), „Byli ludzie” wszystkich krajów. Adaptacje filmowe Na dnie Maksyma Gorkiego;
- Gabriel Piotr Urban (Lublin), Dwa spojrzenia na świat marginesu społecznego w pierwszych latach Związku Sowieckiego — Czarcie Koło (1926) a Wykolejeni (1926);
- Iwona Kolasińska–Pasterczyk (Kraków), Za „murami samotności”. Markiz de Sade — wykluczony więzień idei wolności (filmowe portrety więźnia monarchii, rewolucji i republiki;
- Maciej Kowalski (Szczecin), Figura błazna w filmie Luchina Viscontiego Śmierć w Wenecji;
- Renata Gałaj–Dempniak (Szczecin), Trauma dzieciństwa w kinematografii chińskiej;
- Michał Pozorski (Szczecin), Zjawisko dyskryminacji społecznej w japońskim kinie w XX wieku.

Cykl wydawniczy pod wspólnym tytułem: Film. historia i konteksty, otwarty na różne dyscypliny spokrewnione nie tylko z filmoznawstwem, historią kina, ale też na socjologię kultury, antropologię kulturową, historię idei, politologię oraz samą historię, zainaugurowaliśmy w 2016 r. tomem zatytułowanym Romantyka rewolucji. Rekonesans filmowy. Będziemy w nim podejmowali rozmaite problemy, umieszczając film w różnych kontekstach: politycznym, społecznym, kulturowym, artystycznym (także znaczeniowym). Naszemu cyklicznemu przedsięwzięciu, planowanemu na kilka następnych lat, patronują wybitni filmoznawcy, m.in. prof. Monika Talarczyk–Gubała, prof. Łukasz Plesnar, prof. Tomasz Kłys i prof. Wojciech Otto.
Kolejny tom już w 2018 roku...