Książka dotyka kwestii zrozumienia islamu i kultury pierwszych muzułmanów przez Teofanesa Wyznawcę, głównego autora Chronografii. W monografii podjęto tematykę stworzonego przez bizantyńskiego historyka wizerunku Muhammada, Proroka nowej wiary, a także samych jej wyznawców. Podjęto kilka zagadnień szczegółowych, dotyczących relacji pomiędzy zwolennikami islamu a chrześcijanami w kontekście informacji zawartych w dziele Teofanesa, m.in. na temat współpracy wyznawców Chrystusa z najeźdźcami podczas arabskiego podboju Egiptu i Syrii, a także zjawiska ikonoklazmu, istotnego dla obydwu obszarów kulturowych, muzułmańskiego i bizantyńskiego. Pewnych reinterpretacji wymagało zagadnienie przekazów na temat prześladowań chrześcijan, pozostawionych na kartach Chronografii. W drugiej części dysertacji Autor zajął się budowanym przez Teofanesa Wyznawcę wizerunkiem poszczególnych władców kalifatu, poczynając od omówienia tzw. sprawiedliwych (Abu Bakr, ‘Umar ibn al-Chattab, ‘Usman ibn Affan oraz Ali), poprzez dynastię Umajjadów (z Mu’awiją i ‘Abd al-Malikiem na czele), aż po współczesnych bizantyńskiemu chronografowi kalifów abbasydzkich.
*
Zadanie Autora nie było łatwe. Uprawianie źródłoznawstwa wymaga zawsze odpowiedniego przygotowania filologicznego, historycznego, ale i koncepcyjnego, aby jemu sprostać. Na bazie własnej wiedzy, dociekliwości, szerokiej palety źródeł pomocniczych oraz jeszcze większej wielojęzycznej literatury przedmiotu, jaka siłą zainteresowań poprzednich pokoleń bizantynistów, językoznawców, zdążyła narosnąć do znaczących rozmiarów, Autor z tego zadania wywiązał się ostatecznie sprawnie.
dr hab. Zdzisław Pentek, prof. UAM
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu