Do Czytelnika

… okazało się bowiem, że można być Litwinem i Polakiem jednocześnie. Jak to jest możliwe, autorka próbuje wyjaśnić na stronach niniejszej książki. Jest ona poświęcona historii Wilna w latach 1791-1825, co być może zaskoczy wielu Czytelników, gdyż wymieniony okres nie znajduje odbicia w tradycyjnej periodyzacji. Okres ten jest ważny dla samookreślenia się mieszkańców Litwy, obejmuje bowiem czasy gdy państwo polskie zaczęło przekształcać się w państwo narodowe i gdy znakomita większość Litwinów mówiła po polsku i czuła po polsku. Wilno spolonizowało się najwcześniej, już w XVII wieku, a stąd szły impulsy na całą Litwę. W momencie zagrożenia bytu państwowego pod koniec XVIII stulecia uformowały się nowoczesne pojęcia „narodu”, „ojczyzny”, „patriotyzmu”, „obywatela”. Przejście pod panowanie rosyjskie to, najkrócej mówiąc, zamiana obywatelstwa na poddaństwo, to miast swobód niewola. Tęsknota za utraconą wolnością kazała Litwinom szukać jej w połączeniu z Polską, stąd próby powstańcze i konspiracje, powiązane z resztą kraju, podzielonego na trzy części, lecz połączonego wspólną ideą.