Prawo prasowe definiuje dziennikarzy jako osoby zajmujące się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostające w stosunku pracy z redakcją albo zajmujące się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji. Jednocześnie ustawa z 1984 roku jasno określa zadania i obowiązki stawiane przed profesją dziennikarską, do których należy m.in. „służba społeczeństwu i państwu” (czyli poświęcenie się im i działalność podporządkowaną ich dobru i interesowi).

Dziennikarstwo przez wiele dziesiątków lat było sposobem zarabiania pieniędzy, ale także swoistym stylem życia i powołaniem. Z różnych kierunków płyną jednak opinie, że czasy misyjnego dziennikarstwa dawno minęły. Współczesny dziennikarz powinien umiejętnie i szybko docierać do faktów oraz dysponować taką techniką pisania, aby informacje zebrane i wybrane były dla odbiorcy strawą łatwą do przyswojenia. Ryszard Kapuściński przyznał: „Żadne koncerny, żadne fabryki samochodów czy ropa naftowa nie przynoszą takich zysków jak handel informacją. To dziś najbardziej dochodowy biznes”. Coraz trudniej pogodzić misję, służbę, społeczne powinności dziennikarza z warunkiem rentowności medium, które go zatrudnia.

Tytuł, którym opatrzono niniejszy tom, odzwierciedla napięcie między sferą posłannictwa, wciąż oczekiwanego od dziennikarzy, a stricte zawodowymi standardami (one też zresztą podlegają dynamicznym zmianom). Niniejszą książką wpisujemy się w potrzebę wszechstronnej analizy profesji dziennikarskiej. Świadomi faktu, że do istotnych przeobrażeń mediów masowych w Polsce doszło po 1989 roku, interesujący nas temat rozpatrywaliśmy w możliwie szerokim przedziale czasowym. Czytelnikom oferujemy opracowania dotyczące polskiego środowiska dziennikarskiego, jednak równie ważne wydały się opisy doświadczeń dziennikarzy zatrudnianych przez media zagraniczne i prezentacje rozwiązań obowiązujących poza naszym krajem.