Książka zawiera wyniki interdyscyplinarnego projektu badawczego osadzonego w nurcie studiów porównawczych nad kapitalizmem, realizowanego przez zespół autorów w latach 2015-2019. Przyjmując w punkcie wyjścia ramy analityczne wykorzystywane w najnowszej literaturze przedmiotu, zakorzenione w paradygmatach nowej ekonomii instytucjonalnej i nowej socjologii ekonomicznej autorzy znacznie rozszerzyli i zmodyfikowali te ramy, tak aby pozwoliły one uwzględnić osobliwości architektury instytucjonalnej powstałej w byłych krajach socjalistycznych.


Książka przedstawia obraz empiryczny wyłaniającego się postkomunistycznego kapitalizmu w Polsce i dziesięciu innych nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej z Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW11) – Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Estonii, Litwie, Łotwie, Rumunii, Słowacji, Słowenii i na Węgrzech - pozwalający lepiej zrozumieć jego naturę i najważniejsze cechy wyróżniające. Główny nacisk w badaniu został położony na analizę podobieństwa powstającego w krajach EŚW11 ładu instytucjonalnego do czterech modeli zachodnioeuropejskiego kapitalizmu współistniejących w Unii Europejskiej – kontynentalnego, anglosaskiego, nordyckiego i śródziemnomorskiego. Modele te były reprezentowane w badaniu przez najbardziej typowe kraje członkowskie „starej” Unii ucieleśniające dany model, tj. odpowiednio Niemcy (model kontynentalny), Wielką Brytanię (model anglosaski), Szwecję (model nordycki) i Hiszpanię/Włochy (model śródziemnomorski). W analizie porównawczej została zastosowana autorska metoda współczynników i sześciokątów podobieństwa.



Uzyskane wyniki wskazują, że powstały w Polsce i w krajach EŚW11 ład instytucjonalny przejawia stosunkowo największe podobieństwo do śródziemnomorskiego modelu kapitalizmu. Jednocześnie jednak do najbardziej wyrazistych cech postkomunistycznego kapitalizmu w Europie Środkowo-Wschodniej należą m.in. jednoczesna bliskość instytucjonalna do innych modeli zachodnioeuropejskiego kapitalizmu, niedopasowanie elementów konstrukcyjnych jego architektury instytucjonalnej i wyraźny deficyt komplementarności instytucjonalnych. Cechy te sprawiają, że postkomunistyczny ład instytucjonalny w krajach EŚW stanowi nowy, odrębny od dotychczas istniejących w Unii Europejskiej model kapitalizmu, którego istotę najlepiej oddaje termin "kapitalizm patchworkowy".