Barbara Piwnik w rozmowie z Dorotą Kowalską Dorota Kowalska Książka

„Barbara Piwnik w rozmowie z Dorotą Kowalską” – Barbara Piwnik, Dorota Kowalska

Konsekwentna, zasadnicza, uparta, bezkompromisowa. Zawsze mówi, co myśli, nawet jeśli przeczy to trendom czy politycznemu zapotrzebowaniu. Na sali sądowej prowadzi rozprawy twardą ręką – wytyka błędy zarówno prokuratorom, jak i adwokatom. Swego czasu okrzyknięta przez media polskim sędzią Falcone. Nie poddaje się społecznej presji, dla niej liczą się dowody, nie emocje. Ma świadomość, że każdego dnia decyduje o życiu drugiego człowieka. Ale jest też zupełnie inna Barbara Piwnik: zakochana w koniach, starej biżuterii i Teatrze Żydowskim. Oczarowana Bałtykiem i Górami Świętokrzyskimi, w których się urodziła i które pozostały jej miejscem na ziemi. Barbara Piwnik Prawniczka, sędzia I instancji, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego w Warszawie, w latach 2001–2002 minister sprawiedliwości i prokurator generalny. Urodziła się w Kosowicach w Górach Świętokrzyskich. Wychowywana w kulcie stryja, cichociemnego majora Jana Piwnika „Ponurego”; jej matka spokrewniona jest z rodziną Witolda Gombrowicza. Barbara Piwnik ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1980 roku orzekała jako asesor sądowy w okręgu Sądu Wojewódzkiego w Siedlcach. Dwa lata później została powołana na sędziego Sądu Rejonowego w Łukowie, rok później przeniosła się do Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim. W 1985 roku awansowana do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, orzekała w sprawach karnych. Prowadziła sprawy członków tzw. gangu pruszkowskiego, między innymi przewodniczyła składowi sędziowskiemu w procesie Marka Cz., pseudonim „Rympałek” oraz oskarżonych o zabójstwo studenta Wojciecha Króla. To ona usiadła za stołem sędziowskim i prowadziła proces osób oskarżonych w związku z aferą FOZZ; kiedy została ministrem sprawiedliwości, odeszła ze składu sędziowskiego. W 2001 roku została dyrektorem Departamentu Sądów i Notariatu w Ministerstwie Sprawiedliwości. W październiku 2001 roku premier Leszek Miller zaproponował jej ministerialną tekę, Barbara Piwnik została ministrem sprawiedliwości. Po odejściu z rządu, jak zapowiadała, powróciła do orzekania jako sędzia w Wydziale Karnym Sądu Okręgowego w Warszawie. Znana z bezkompromisowości, własnego zdania, nieulegania presji i naciskom. Chętnie zapraszana do telewizji, radia, jedna z najbardziej cenionych komentatorek i ekspertów od spraw związanych z wymiarem sprawiedliwości. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Biografia i kariera sędzi

Książka „Barbara Piwnik w rozmowie z Dorotą Kowalską” to fascynujący wywiad, w którym sędzia dzieli się swoją drogą życiową. Urodziła się 16 lutego 1948 roku w Kosowicach w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych. Najwcześniejsze lata życia Barbary Piwnik upływały w cieniu kultu stryja, cichociemnego majora Jana Piwnika „Ponurego”, bohatera Armii Krajowej. Z jej rodziną spokrewniony był słynny pisarz Witold Gombrowicz. Matka Barbary była nauczycielką i od urodzenia wpajała jej cenne wartości takie jak uczciwość, która stała się fundamentem jej kariery w prawie i sądach. Po ukończeniu studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim Piwnik rozpoczęła pracę jako aplikant sądowy. Pracowała jako asesor w Sądzie Rejonowym w Łukowie, a następnie została sędzią sądu rejonowego w tej samej placówce. Szybko awansowała – w 1983 roku przeszła do orzekania w Sądzie Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim, a w 1987 roku do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, gdzie specjalizowała się w sprawach karnych. Książka Barbary Piwnik opisuje jej drogę jako wyboistą: prowadziła głośne procesy, takie jak te przeciwko członkom gangu pruszkowskiego, w tym Markowi Cz. „Rympałkowi” (oskarżonemu o zabójstwo studenta Wojciecha Króla) czy w sprawie afery FOZZ, gdy orzekała nad korupcją w Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Jej twarda ręka na sali sądowej sprawiła, że media okrzyknęły ją polskim sędzią Falcone na wzór włoskiego prokuratora walczącego z sycylijską mafią. W 2001 roku, sprawując funkcję dyrektora Departamentu Sądów i Notariatu w Ministerstwie Sprawiedliwości, została zarekomendowana przez premiera Leszka Millera na ministra sprawiedliwości oraz prokuratora generalnego. Sprawowała ten urząd od października 2001 do lipca 2002 roku i wprowadziła liczne reformy w prawie i sądach. Po odejściu z rządu wróciła do orzekania w Wydziale Karnym Sądu Okręgowego w Warszawie. W wywiadzie Piwnik dzieli się swoimi pasjami poza salą sądową: miłością do koni, starej biżuterii, Teatru Żydowskiego, Bałtyku i rodzinnych Gór Świętokrzyskich. Często pojawia się w mediach w charakterze komentatorki bieżących wydarzeń jako prawdziwa ekspertka w kwestii prawa i sądów. Jej biografia to historia życia w świecie, w którym emocje muszą ustąpić twardym dowodom, a każda decyzja może odmienić czyjeś życie. W książce Barbara Piwnik podkreśla, że presja społeczna i polityczna jej nie zmieniły, choć kariera sędziowska niosła ze sobą masę wyzwań i licznych nacisków.

Kluczowe tezy wywiadu

Na kartach książki sędzia Barbara Piwnik dzieli się doświadczeniami z dekad orzekania. Podkreśla nieustannie prymat dowodów nad emocjami: czytelnik musi mieć świadomość, że na sali sądowej decydują fakty, nie presja opinii publicznej, co Piwnik ilustruje przykładami z procesów mafijnych. Prawo i sądy to dla niej system, który musi być całkowicie niezależny – krytykuje polityczne ingerencje, wspominając swoją ministerialną kadencję, kiedy to jej propozycje reform musiały ustąpić partyjnym naciskom. Wywiad Piwnik doskonale obrazuje tezę o roli sędziego jako strażnika sprawiedliwości: każdy wyrok decyduje o życiu człowieka, dlatego zawód ten wymaga żelaznej konsekwencji i braku uprzedzeń. Piwnik wspomina także o błędach w śledztwach, wytykając prokuratorom niedociągnięcia, jak na przykład miało to miejsce w śledztwie dotyczącym afery FOZZ. Innym istotnym poruszanym w książce motywem są reformy wymiaru sprawiedliwości: autorka jako minister proponowała przyspieszenie postępowań, ale podkreśla, że zmiany muszą być systemowe, nie powierzchowne. Książka Barbary Piwnik dotyka także kwestii etyki zawodowej sędziego oraz roli kobiet w prawie i sądach: ta prawdziwa pionierka pokazuje, że upór i wiedza są w stanie przebić szklany sufit. Piwnik krytykuje też chaos, jaki wytworzył się w sądach po 1989 roku, gdy transformacja ustrojowa przyniosła zaległości, ale chwali unijne standardy. Nie brakuje również krótkiej analizy postawy mediów wobec głośnych procesów, które w telewizji czy prasie często są bardzo upraszczane, choć niejednokrotnie sprawy, jakich dotyczą, pełne są niuansów. Oprócz zawodu sędziego tematem książki Piwnik jest też ta część jej życia, której szeroka publiczność może nie znać: prywatny świat sędzi, czyli jej miłość do koni oraz Teatru Żydowskiego. Bogate doświadczenie tej prawniczki sprawia, że książka stanowi prawdziwy zbiór mądrości popartych życiowymi lekcjami, który inspiruje do refleksji nad polskim systemem prawnym.

Wpływ i odbiór

Książka Barbary Piwnik wywarła znaczący wpływ na debatę o prawie i sądach w Polsce, stając się głosem autorytetu w świecie prawniczym. Zyskała ogromne uznanie za szczerość i bezkompromisowość, była chwalona przez prawników i media za demaskowanie mitów o wymiarze sprawiedliwości. Czytelnicy cenią połączenie wspomnień z prawniczego życia i anegdot z sali sądowej z opowieściami o pasjach, osobistych przemyśleniach sędzi, co sprawia, że jej wizerunek staje się bardziej ludzki. Pod względem wpływu na prawo i sądy książka aktualna jest w zasadzie do dziś – Piwnik, jako była minister, w dalszym ciągu cieszy się autorytetem, a jej opinie są cytowane w gorących dla polskiego sądownictwa sprawach medialnych. Jej pozycję jako ekspertki wzmocniły także liczne występy w stacjach telewizyjnych i radiowych w charakterze komentatorki bieżących wydarzeń. Choć krytyka uważa, że wpływ na opinie Piwnik mogły mieć jej polityczne sympatie z czasów obecności w rządzie Leszka Millera, druga strona barykady sądzi wręcz przeciwnie: ceni sędzię za jej obiektywność. Niezależnie od opinii na ten temat należy zauważyć, że postać Barbary Piwnik może być szczególnie inspirująca dla młodych kobiet wybierających prawniczą ścieżkę zawodową, a jej książka mogła mieć wpływ na ich motywację i wiarę we własne możliwości. Dzięki takim pozycjom jak ta i osobom takim jak Piwnik polskie prawo i sądy z pewnością zyskują, bo głos tej sędzi jest stanowczy i bezkompromisowy, a ona sama swoją długą karierą pokazała, że zawód, który wykonywała, nie jest prosty, ale za to ogromnie ważny w zdrowym funkcjonowaniu państwa.