Astrid Lindgren

Astrid Lindgren - Pippi, dziecięca odwaga i prawa

Astrid Lindgren (1907-2002) jest jedną z najsłynniejszych postaci światowej literatury dziecięcej. Biografia Astrid Lindgren jest ściśle związana z jej rodzinnym, malowniczym regionem Smalandia, gdzie się wychowywała. Inspiracje dzieciństwem spędzonym na farmie i zabawami z najmłodszych beztroskich lat doskonale widać w treści jej książek. Powieści Lindgren ukazują dziecięce przygody w sposób pełen empatii i bogatej wyobraźni.

Już od wczesnych lat swojego życia pokazywała światu talent pisarski. Jako uczennica mogła się pochwalić publikacją opowiadania w lokalnej gazecie, która to później zaproponowała jej pierwszą pracę na stanowisku korektorki. Zadebiutowała jednak oficjalnie wiele lat po tych zdarzeniach, bo w wieku 37 lat. Jej pierwszą wydaną książką były „Zwierzenia Britt-Marii”, które zyskały na tyle dobre przyjęcie, że Astrid Lindgren postanowiła od tej pory pisać więcej książek dla dzieci. W 1945 roku narodziła się chyba najpopularniejsza postać tej pisarki – Pippi Pończoszanka. Historie z tą niesamowitą dziewczynką w roli głównej bardzo spodobały się dzieciom, ale wywołały pewne kontrowersje wśród dorosłych i ożywione dyskusje, zwłaszcza w środowisku nauczycieli.

Pippi Pończoszanka i inne postaci

Postacie kreowane przez Astrid Lindren są zdecydowanie jedyne w swoim rodzaju. Wyróżnia je nie tylko niekonwencjonalne podejście do życia, ale też przede wszystkim fakt, że mimo upływu lat wciąż wywołują uśmiech na twarzach czytelników, i tych małych, którzy dopiero je poznają, i tych dużych – którzy patrzą na nie z nostalgią i rozczuleniem. Najbardziej znaną bohaterką książek Lindgren jest Pippi Pończoszanka, rudowłosa dziewczynka z dwoma warkoczami, która mieszka w willi Śmiesznotka z małpą i koniem. Pippi była istną rewolucjonistką wśród postaci literackich tworzonych dla dzieci. Jej najważniejszą lekcją dla młodego czytelnika był bunt przeciwko ustalonym zasadom, pozwolenie swojej fantazji na działanie i odrobina małego szaleństwa w życiu, która przyda się każdemu.

Lista słynnych postaci wykreowanych przez Astrid Lindgren nie kończy się, oczywiście, na Pippi Pończoszance. Spod jej pióra wyszli także tacy bohaterowie jak psotny Emil ze Smalandii, którego nigdy nie omijały tarapaty czy Ronja, córka rozbójnika – dziewczyna znająca prawdziwą siłę uczuć i przyjaźni. Nie można zapomnieć tutaj także o wesołej gromadce dzieci z Bullerbyn – z tymi przyjaciółmi nie da się nudzić, a ich przygody pamięta chyba każdy, kto czytał książkę o nich. Wszystkie postaci tworzone przez Lindgren łączy autentyczność, poczucie humoru i odwaga bycia sobą w każdej sytuacji.

Tematy przyjaźni, odwagi, dorastania

Twórczość Astrid Lindgren, choć skierowana do dzieci, nigdy nie unikała trudnych tematów. To, co sprawia, że jej literatura dziecięca jest tak wyjątkowa, to uniwersalne i piękne przesłanie. Na kartach jej powieści najsilniejszą mocą jest ta związana z przyjaźnią, która jest w stanie pokonać wszelkie przeciwności. Poświęca także uwagę uczeniu się przezwyciężania dziecięcego strachu, co jest bardzo ważnym motywem w literaturze dla dzieci. Jej bohaterowie to dzieciaki takie jak jej publiczność, co ułatwia małemu czytelnikowi identyfikowanie się z treścią książek takich jak „Mio, mój Mio” czy „Dzieci z Bullerbyn”.

Choć książki Astrid Lindgren pełne są humoru, lekkości i radosnych przygód, nie brakuje w nich także takich tematów, które trudno w prosty sposób przedstawić dziecięcemu czytelnikowi. Jest tak choćby w książce „Bracia Lwie Serce”, w której pisarka zmierzyła się literacko z tematami samotności, śmierci, także tego, co dzieje się po niej. Nie było to łatwe zadanie dla Lindgren, ale dzięki niej powstała jedna z niewielu książek dziecięcych, która oferowała wyjaśnienie kwestii ostatecznych. Świadczy to o wielkiej odwadze twórczej tej pisarki – ona nigdy nie bagatelizowała problemów swoich młodych bohaterów i zawsze traktowała ich z szacunkiem i powagą.

Adaptacje i przekłady

Astrid Lindgren to zdecydowanie jedna z najpopularniejszych autorek książek dziecięcych na świecie. Swoją twórczością znacząco wpłynęła na światową literaturę. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad 100 języków, docierając do czytelników na wszystkich kontynentach. W wielu krajach zyskały status prawdziwych klasyków – np. w Polsce, gdzie wielu z nas czytało je choćby w charakterze lektur szkolnych. Bardzo dużą popularność pisarka uzyskała w Niemczech – to kraj, w którym aż 186 szkół nosi imię Astrid Lindgren.

Jej bogaty dorobek literacki stanowił też ogromną inspirację dla twórców teatralnych oraz filmowych. Powstały liczne adaptacje filmowe i telewizyjne dla stworzonych przez Lidgren opowieści, dzięki którym widzowie z całego świata mogli oglądać na swoich ekranach przygody Pippi Pończoszanki, Emila, Karlssona czy Ronji. Ponieważ wartości, które przekazuje młodym czytelnikom Astrid Lindgren, są uniwersalne, kolejne pokolenia twórców wizualnych znajdują w nich nieskończone źródło inspiracji i odkrywają jej książki na nowo. To z kolei sprawia, że napisanymi przez Szwedkę historiami mogą zainteresować się zupełnie nowi odbiorcy, by wyciągnąć z nich coś wyjątkowego, czego nie zauważył wcześniej nikt inny.

Działalność na rzecz praw dzieci

Działalność Astrid Lindgren w zakresie praw dziecka prawdopodobnie nie jest tak znana, jak jej twórczość pisarska. Nie znaczy to jednak, że to mniej ważny element aktywności tej autorki. Wielu fanów Lindgren doskonale pamięta jej mowę wygłoszoną w 1978 roku podczas ceremonii wręczenia Pokojowej Nagrody Księgarzy Niemieckich. W przemówieniu pisarka jasno określiła swoje stanowisko: stała twardo przeciwko przemocy, w szczególności tej stosowanej wobec dzieci. Był to czas, kiedy kary cielesne były w wychowaniu absolutną normą, nie postrzegano ich jako coś skandalicznego. Przemowa uznanej i popularnej pisarki obiegła cały świat, a w wyniku jej aktywistycznej pracy uchwalono w Szwecji w 1979 roku prawa zakazujące bicia dzieci. Warto zaznaczyć, że było to pierwsze tego typu prawo na świecie, a za przykładem Szwecji poszły inne kraje Skandynawii. Lindgren swoją determinacją sprawiła, że ogół społeczeństwa zaczął poważnie myśleć nad losem i dobrem dzieci, a następnie stopniowo zmieniać zdanie na temat kar cielesnych stosowanych wobec najmłodszych. Dzięki niej prawa dziecka stały się głośnym tematem i działalność Astrid Lindgren była bardzo ważnym krokiem naprzód dla tej kwestii. Za swoją działalność otrzymała wiele nagród i wyróżnień, w tym Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Hansa Christiana Andersena, która jest uważana za najwyższe wyróżnienie w dziedzinie literatury dziecięcej.