Fania Lewando

Fania Lewando (1888-1941) była polsko-żydowską kucharką, restauratorką, dietetyczką, pionierką kuchni roślinnej i autorką pierwszej w Europie książki kucharskiej z przepisami wegetariańskimi w języku jidysz.  

Lewando urodziła się jako Fania Fiszelewicz w żydowskiej rodzinie. Jej ojciec, Haim Efraim Fiszelewicz, był sprzedawcą ryb, a matka, Estera Malka z domu Stulzaft, zajmowała się domem i wychowaniem sześciorga dzieci. Na początku XX wieku większość jej rodziny wyemigrowała do Anglii lub Stanów Zjednoczonych. Fania wyszła za mąż za Lazara Lewando, handlarza jaj z Białorusi i pozostała w Polsce.  

W latach 20. XX wieku Fania i Lazar osiedlili się w Wilnie, gdzie Fania otworzyła restaurację wegetariańską "Dieto-Jarska Jadłodajnia" przy ulicy Niemieckiej, w żydowskiej dzielnicy miasta. Restauracja szybko zyskała popularność, przyciągała artystów, intelektualistów i bohemę, w tym gości takich jak Marc Chagall i Itzik Manger. Fania prowadziła również szkołę gotowania dla kobiet, promującą kuchnię roślinną jako zdrową, moralną i smaczną. 

Książka kucharska 

W 1938 roku Fania Lewando opublikowała książkę kucharską w języku jidysz. Nadała jej tytuł "Vegetarish-Dietisher Kokhbukh" ("Wegetariańsko-dietetyczna książka kucharska"). Zawierała ona 400 przepisów wyłącznie na dania roślinne. Była to pierwsza tego typu publikacja w Europie. Książka została przetłumaczona na język angielski jako "The Vilna Vegetarian Cookbook" (2015) oraz na język polski jako "Dietojarska kuchnia żydowska" (2020). 

Śmierć z ręki nazistów 

W 1941 roku, podczas niemieckiej inwazji na Związek Radziecki, Fania Lewando i jej mąż zostali zamordowani przez nazistów.