László Krasznahorkai

László Krasznahorkai – Literacki Nobel 2025. Życie i twórczość laureata

László Krasznahorkai urodził się 5 stycznia 1954 roku w Gyuli. Początkom jego życia towarzyszyły szczególnie burzliwe wydarzenia historii Wegier. Kilka lat wcześniej ustanowiono Węgierską Republikę Ludową, a gdy przyszły pisarz był zaledwie kilkulatkiem, wybuchło krwawe powstanie węgierskie 1956. Doświadczenie życia w komunistycznych Węgrzech, połączone z akademickim zapleczem (ukończył studia hungarystyczne na Uniwersytecie Loránda Eötvösa) miało ukształtować później jego twórczość i spojrzenie na świat.

„Szatańskie tango” – przełomowy debiut

Pierwszą wydaną przez László Krasznahorkaia powieścią było „Szatańskie tango” z 1985 roku. To postmodernistyczne dzieło odniosło natychmiastowy sukces i szybko umieściło go w gronie najwybitniejszych węgierskich pisarzy. Na podstawie książki powstał słynny wśród kinomanów siedmiogodzinny film wyreżyserowany przez Bélę Tarra. Twórcy prywatnie byli przyjaciółmi, a Tarr nakręcił później wiele innych adaptacji filmowych powieści noblisty. Długoletnia współpraca, którą złączeni byli László Krasznahorkai i Béla Tarr, miała wpływ na popularyzację literatury węgierskiej.

Światowe uznanie twórczości

Zanim Krasznahorkai otrzymał Literacką Nagrodę Nobla 2025, został doceniony w ramach wielu innych prestiżowych międzynarodowych wyróżnień. Wśród nich warto wymienić Międzynarodową Nagrodę Bookera w 2015 roku przyznaną za całokształt twórczości, amerykańską National Book Award w 2019 roku oraz węgierską Nagrodę Kossutha w roku 2004. Od kilku lat wymieniany był wśród szerokiego grona faworytów do otrzymania literackiego Nobla, co świadczy o jego niesłabnącej renomie i uznaniu na arenie krajowej oraz międzynarodowej. Pisarstwo Krasznahorkaia porównywano do Gogola, Kafki, Melville’a, uchodzi za prozę wymagającą, silnie związaną z tradycją środkowoeuropejską.

Literacka Nagroda Nobla 2025

Akademia Szwedzka zadecydowała, że w 2025 roku to właśnie László Krasznahorkai został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. W uzasadnieniu przyznania wyróżnienia można przeczytać, że „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki”. Krasznahorkai to dopiero drugi pisarz z Węgier nagrodzony literackim Noblem – nagroda jest więc wielkim wydarzeniem dla węgierskiej literatury.  Z pewnością Nagroda Nobla oznacza też, że możemy spodziewać się większej liczby tłumaczeń i wznowień utworów tego pisarza na polskim rynku.