Ortodroma Mateusz Janiszewski

Każdy z nas jest podróżnikiem. Odwiedzamy miasta - te bliskie i dalekie, przemierzamy kontynenty i oceany. Jedni częściej, inni sporadycznie tylko.
Autem, pociągiem, samolotem. Są też tacy co wyłącznie własnych nóg używają.
Jednak nie tylko takie podróże człowiek w życiu odbywa. Najważniejsza jest ta, do której żadne środki transportu nie zawiozą.
Potrzebny jest moment, wlaściwa chwila, a czasem sytuacja niekiedy trudna, ekstremalna.
Żeby te nasze oczy nie na wpół, ale na oścież się otworzyły. Bo chociaż codziennie patrzymy to dużo nam z oczu unika.
Słuchamy, ale słowa nie w te dźwięki uderzają.
I czujemy, jednak zbyt wieloma zapachami karmieni, przestajemy je odróżniać powoli.
Ta podróż człowieka nie zawsze prosta i kolorowa jest. Czasem trzeba zęby zacisnąć, zmienić rząd albo miejsce, żeby widzieć lepiej.
Niekiedy trzeba do nowego portu popłynąć.
Dopiero kiedy z tej własnej podróży wrócimy to zaczynamy żyć.
Tak żyć nie na niby, tylko naprawdę.
Reportaż literacki „Ortodroma" porusza właśnie temat podróży. Tej dosłownej i metaforycznej.
Celem jest odległa i wymagająca Antarktyda, ale nie tylko. Kolejny cel wyprawy to poszukiwanie sensu i prawdy o życiu i samym sobie.
Wbrew pozorom jednak nie jest to lektura łatwa i lekka. Zagłębiając się w kolejne strony, przesiąkamy miejscami i sytuacjami, które opisuje autor.
Przed naszymi oczami maluje się obraz bezwzględnej przyrody, a także walki z samym sobą i swoimi ograniczeniami.
„Ortodroma" to najkrótsza droga pomiędzy dwoma punktami na powierzchni ziemi biegnąca po jej powierzchni.
Czyż nie tak właśnie wygląda życie?

„ORTODROMA"
Autor: Janiszewski Mateusz.
„Ortodroma (gr. orthós - prosty, drómos - bieg, tor wyścigowy) - najkrótsza droga pomiędzy dwoma punktami na powierzchni kuli biegnąca po jej powierzchni.
W tym znakomitym reportażu literackim nawiązującym do najlepszych tekstów podróżniczych Janiszewski zabiera nas w nieznane, w wyprawę poza granice ludzkiej wytrzymałości, do świata, który jest skrajnie nieprzyjazny, ale który - jeśli się na niego otworzymy - nas przeniknie. W swym pojmowaniu bezkresu Janiszewski daje nam doświadczenie iście conradowskie. Dotknięcie tajemnicy".
Autor przemieszcza się szlakiem podróży Ernesta Shackleton'a z 1914 roku, który wyruszył na pokładzie Endurance w podróż, która przeszła do historii jako niezwykle barwna ale i dramatyczna. Mimo dobrego przygotowania nie wszystko poszło po myśli załogi biorącej w niej udział. Przyroda okazała się silniejsza i przez kilka miesięcy musieli pokonywać trudności, niekiedy była to walka o życie.
Janiszewski przenosi nas w podróż, którą odbywa w podobnych warunkach ponad sto lat później. Opisuje zapamiętane chwile, momenty przeżywanych trudności, walki z żywiołem. Jest okres spokoju, przygotowania do wyprawy, jak również niezwykle realistyczny, czasami dramatyczny przekaz z wyprawy. Trudności do pokonania, na granicy wytrzymałości człowieka, walka ze słabościami. Książka napisana jest nieco trudnym językiem. Wszystkie opisy akcji żeglarskich, przebiegu wyprawy czy wyposażenia statku, naszpikowane są terminologią znaną jedynie żeglarzom. Trzeba się napracować aby rozszyfrować użyte nazwy i zrozumieć o co chodzi.
Książkę wydało Wydawnictwo Znak Literanova.
Polecam, Zdzisław Ruszkowski.

 

Ortodroma jest najkrótszą trasą pomiędzy dwoma punktami biognącą po powierzchni ziemi. To także tytuł książki Mateusza Janiszewskiego. W utworze autor nawiązał do wyprawy Ernesta Shackletona z 1914 roku, która była równie niezwykła, jak dramatyczna.

Autor ukazuje nam szczegóły własnej wyprawy tym samym szlakiem, ale w sto lat później. Odległa i trochę przerażająca Antarktyka to dla większości osób miejsce nieznane, wrecz abstrakcyjne. Opisy są jednak bardzo realistyczne, co pozwala nam wczuć się w sytuację bohatera i dostrzec piękno niezwykłej, potężnej natury.

Ortodroma to opowieść o walce z nieokiełznaną naturą oraz własnymi słabościami, a także o pokonywaniu przeszkód, nie tylko napotykanych w świecie rzeczywistym, ale również tych ukrytych na dnie ludzkiego serca i duszy.

Jedyną rzeczą w lekturze, która przysparzała mi trudności, była dość skomplikowana terminologia żeglarska użyta przez autora. Nie mniej jednak całość napisana jest pięknym, niemalże poetyckim językiem.

Reportaż jedyny w swoim rodzaju, wyjatkowa relacja z podróży w poszukiwaniu odpowiedzi na ważne dla pisarza pytania. Czas spędzony w samotności wyzwala najgłębsze pokłady myśli, które w codziennym życiu nie miałyby szansy zaistnieć.
Z utworu przebija refleksja, że warto czasem przystanąć i spojrzeć w głąb siebie.

Ortodroma autorstwa Mateusza Janiszewskiego, nie jest typowym przykładem reportażu opisującego drogę z perspektywy podróżnika. Trudno określić gatunek literacki z którym czytając tę książkę przyszło mi się zmierzyć, bardziej przypomina on bowiem poezję, tudzież notatnik filozoficzny lub zbiór esejów. Książkę czyta się „gęsto", niejednokrotnie cofając się do kilku wersetów aby zrozumieć i przemyśleć zapisane słowa. Autor w interesujący sposób opisuje przestrzenie, miejsca, rzeczy z którymi styka się podczas swojej drogi, nadając im głębszego znaczenia. Zachwycają w tej pozycji opisy przyrody, ukazujące siłę natury i pozwalające w pewnym wymiarze dotknąć tajemnicy. Nie jest to moim zdaniem lektura prosta, do poczytania w leniwe popołudnie. Wymaga ona bowiem skupienia, aby dać się wciągnąć w sposób narracji autora. Mało na polskim rynku wydawniczym znajdziemy tego typu literatury, dlatego warto sięgnąć po tę książkę nie tylko po to, aby poznać losy wyprawy Janiszewskiego, ale także aby zmierzyć się z tym ciekawym sposobem narracji.

„Ortodroma" Janiszewskiego, to niezwykłe zjawisko na rynku literackim. Niby reportaż, niby trochę filozoficzna przypowieść. To co mnie w niej zafascynowało, to język. Czapki z głów przed Panem Janiszewskim za kunszt, precyzję, bogactwo języka. Można powiedzieć, że ta mała książeczka została napisana, nomen omen, z chirurgiczną precyzją!
Jeśli do warstwy językowej dodamy ciekawą historię oraz poruszające, niemal intymne przemyślenia bohatera, to mamy małe arcydzieło.
„Ortodroma" nie jest książką łatwą, lekką, przyjemną, ale warto po nią sięgnąć. Rozkoszować się jej treścią i dać sobie czas, by trochę poukładać w głowie po jej przeczytaniu.

 

To nie jest tekst łatwy, do przeczytania na jeden wieczór. Tak samo jak łatwa nie jest Antarktyda. Ale równocześnie jest piękny, bo i Antarktyda ma swój urok. Największą zaletą tej książki jest aura tajemniczości, która przeplata się między zdaniami i łączy rozdziały. To kolejne podobieństwo do Antarktydy, która jest piękna i tajemnicza, groźna i pociągająca. Tak jest też z książką Mateusza Janiszewskiego. Czytelnik ciągle chce brnąć przez ten tekst, chociaż momentami napełnia go dziwnym smutkiem, zmusza do trudnych przemyśleń, a nawet męczy. Ale to bardzo twórcze zmęczenie. Tajemnica jest tu kluczowa. Nikt nie wie, co skrywa ląd Antarktydy, dopóki go nie przejdzie. A nawet wtedy jest jeszcze ciagle coś do odkrycia. Czytałem tę książkę z kilkoma przerwami, chociaż objętościowo to rzecz niewielka. Zmusza jednak do złapania oddechu i do zatrzymania się, bo budzi w naszym umyśle coś na wzór burzy śnieżnej, przez którą nie da się iść jak przez zielony park. Dlatego jest to lektura pełna tajemnicy budzącej zachwyt. Znużenie opisywanym krajobrazem przepełnionym białym kolorem, ustępuje ostatecznie, by coś w nas obudzić. Budzi w nas myśli nad światem, przemyślenia nad życiem, refleksje nad istotą trwania i przestrzenią, w której przyszło nam trwać. Książkę polecam, chociaż należy uzbroić się w cierpliwość i zrozumienie dla opisywanego w niej świata. To nie jest świat łatwej i przyjemnej przyrody, do jakiej przywykliśmy. To świat walki, zmagania się z sobą i z otoczeniem. A skoro tak, to jest to książka o prawdziwym życiu. A takie są i najpiękniejsze i najcenniejsze.